Ἅγιος Βασίλειος καὶ ὄχι Santa Claus

Γράφει ο Σπάρτακος Τανασίδης


Ὁ Ἅγιος Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ εἷς ἐκ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, πατέρας καὶ διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, γεννήθηκε γύρω στὸ 330 μ.Χ. στὴ Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου. 

Προερχόταν ἀπὸ πλούσιο χριστιανικὸ οἶκο εὐγενῶν. Ἀπὸ νεαρῆς ἡλικίας σπούδασε στὰ σημαντικότερα ἐπιστημονικὰ πνευματικὰ κέντρα τῆς ἐποχῆς τουˑ στὴν Καισαρεία, στὸ Βυζάντιο, στὴν Ἀθήνα. Καταρτήστηκε σὲ ἐπιστήμες ὅπως φιλοσοφία, ρητορική, γραμματική, ἀστρονομία, ἰατρική. Ὁ ἴδιος δίδασκε ρητορικὴ τέχνη. Οἱ ἀρετὲς του τὸν ἀνεβίβασαν μέχρι τὸν ἀρχιερατικὸ θρόνο τῆς ἐπισκοπῆς τῆς Καισαρείας. 

Πρωτοστάτησε στοὺς ἀγῶνες κατὰ τοῦ Ἀρειανισμοῦ. Ἵδρυσε τὴν περίφημη «Βασιλειάδα», συγκρότημα εὐαγῶν ἱδρυμάτων, πτωχοκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, γηροκομεῖο, ξενοδοχεῖο, νοσοκομεῖο κ.ἄ.. Ἡ φιλανθρωπικὴ του δράση ἦταν ἴσως πρωτοπόρος γιὰ τὴν ἐποχή. Ὁ Μέγας Βασίλειος ὄντας ἄνθρωπος τῶν γραμμάτων, παρουσίασε πλούσιο καὶ σημαντικὸ συγγραφικὸ ἔργο. Ἔχουν διασωθεῖ 365 ἐπιστολὲς του, καθῶς καὶ 19 συγγράμματα δογματικοῦ, ἀσκητικοῦ καὶ ρητορικοῦ περιεχομένου. Ἐκοιμήθη τὸ 357 μ.Χ. καὶ ἐθρηνήθη ἀπὸ χριστιανούς, ἐθνικοὺς καὶ ἰουδαίους. 

Σκεπτόμενος τὸν βίο του, μοῦ εἶναι δύσκολο νὰ φαντάζομαι αὐτὴν τὴν σεβάσμια, πνευματικὴ καὶ ἀσκητικὴ μορφὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, σὰν ἕνα παχύσαρκο κατεργάρηˑ σὰν ἕναν γέρο Οὗννο ἐνδεδυμένο στὰ χρώματα τῆς CocaCola, ὁ ὁποῖος σκαρφαλώνει σὰν τὸν κλέφτη στοὺς ἐξώστες μας πάνω σὲ κλίμακες ἀπὸ λαμπάκια. Κάτι ἄλλο συμβαίνει. Καὶ αὐτὸ που συμβαίνει εἶναι ὅτι ‘’αὐτό’’ που βλέπουμε ὡς χριστουγεννιάτικο διάκοσμο πάνω σὲ ἐξώστες, ἔλατα (μὴ χειρότερα) καὶ καταστήματα, δὲν εἶναι ὁ Ἅγιος Βασίλειος. Εἶναι ἕνα δυτικὸ εἰδωλολατρικὸ κατάλοιπο που ἀκούει στὸ ὄνομα Santa Claus (Σάντα Κλάους).

Ὁ Σάντα Κλάους εἶναι ἕνα στοιχείο τῆς εὐρωπαϊκῆς λαογραφίας. Συμβολίζει τὴν ἐπάρκεια τῶν άγαθῶν, τὴν καλοτυχία, τὸν ἅγιο Νικόλαο (κατὰ τοὺς Γερμανούς), τὸν θεὸ Ὄντιν καὶ διάφορα ἄλλα κατὰ τόπους. Ἀντίστοιχη μορφὴ συναντᾶται καὶ στὴν ὁμόδοξη Ρωσσία, ὑπὸ τὴν προσωνυμία "ὁ Γερο-Ψῦχος" (Дед Мороз), ὁ ὁποῖος μάλιστα συνοδεύεται ἀπὸ τὴν νεαρὴ ἐγγονὴ του(νέα ἐποχή;). Ὡστόσο καὶ ἐκεῖ ὁ σλαυικὸς παραδοσιακὸς τύπος ἔχει ἀντικατασταθεῖ αἰσθητικὰ ἀπὸ τὸν Σάντα Κλάους. Τὶ εἶναι οὐσιαστικὰ ὁ σύγχρονος Σάντα Κλάους; Ἕνα σύμβολο τῆς δυτικῆς εὐδαιμονίας (βλέπε στραβωμάρας) που μόνο σὲ ἅγιο ἀσκητὴ δὲν παραπέμπει. Μία ἀκαλαίσθητη σουρωμένη παχύδερμη μορφὴ τῆς βαρβαρικῆς αφθονίας, ἔλλειψης μέτρου καὶ ἐγκράτειας. Εἶναι μία φράγγικη ἑτερόδοξη παράδοση, τὴν ὁποῖα τεχνηέντως προωθεῖ ἡ παγκοσμιοποίηση, μέσα στὰ πλαίσια ἐπιβολῆς πανθησκειῶν καὶ πανεθίμων. Δὲν εἶναι τυχαῖο που ὁ ἴδιος καὶ τὰ σύμβολά του (τάρανδροι, σκοῦφος, κάλτσα) διαδίδονται καὶ στὸν μουσουλμανικὸ κόσμο. Ἀρκεῖ νὰ ρίξετε μιὰ ματιὰ στὶς νέες τάσεις πρωτοχρονιάτικης διακόσμησης σὲ κάποιες ἀνατολικὲς χώρες, ὅπου κυριαρχεῖ τὸ Ἰσλάμ. Στὶς ἴδιες μουσουλμανικὲς χώρες ἑορτάζονται καὶ ἄλλες παγκόσμιες ἐμπορικὲς ἑορτὲς καὶ ἡμέρες, ὅπως τῆς γυναῖκας, τοῦ ἁγίου Βαλεντίνου, τοῦ τιμίου διαζυγίου, τοῦ νεφροῦ, τοῦ μακαρονιοῦ, καθῶς καὶ ἄλλες νεοεποχίτικες σαχλαμάρες. 

Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι ἕνα ἄλλο τεράστιο θέμα… Αὐτὸ που δὲν ἀντιλαμβανόμαστε εἶναι ὅτι ὁ τέτοιου εἴδους ἐμπορικὸς ‘’ἁηβασίλης’’, οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ τὰ Χριστοῦγενναˑ μὲ τὰ δικὰ μας ρωμαίϊκα Χριστούγεννα. Οἱ Ἑλληνορωμηοί, διατηρήσαμε πάμπολλα ὡραῖα κατάλοιπα τῶν προχριστιανικῶν μας πρωτοχρονιάτικων παραδόσεων. 

Τέτοιο εἶναι οἱ καλικάντζαροι καὶ τὸ δένδρο τῆς ζωῆς. Ἀπὸ πότε μᾶς προέκυψε ὁ Σάντα Κλάους; Ποιοὶ τὸν εἰσήγαγαν καὶ τὸν προωθοῦν στὸ ἐμπόριο καὶ στὴν τηλεόραση; Διότι ἀποκλείεται νὰ τὸν λάβαμε αὐθόρμητα ὡς μιὰ ἑλκυστικὴ ξένη ἐπιρροή, ἐμεῖς καὶ ὁ ὑπόλοιπος πλανήτης. Πιστεύω ὅτι αὐτοὶ που ἔχουν συμφέρον ἀπὸ τὴν καθιέρωση τέτοιων συμβόλων προσβλέπουν σὲ δύο κυρίως πράγματα. Στὸ οἰκονομικὸ κέρδος καὶ στὴν ἀποχριστιανοποίηση τῶν ἑορτῶν μας. Λίγο-πολὺ γνωρίζουμε ποιοὶ εἶναι αὐτοὶ καὶ ποιὰ εἶναι ἡ θρησκεία τους. Τὸ θέμα εἶναι τὶ κάνουμε ἐμεῖς. 

Δὲν εἶμαι κάποιος κληρικὸς ἤ θεολόγος, ἀλλὰ ἕνας ἁπλὸς λαϊκὸς ἀνάμεσα στοὺς πολλούς. Δόξα τῷ Θεῷ, ἐδῶ καὶ χρόνια στὸ θέμα αὐτὸ ἔχουν ἀναφερθεῖ καὶ συνεχίζουν νὰ ἀναφέρονται ἄνθρωποι πιὸ ἁρμόδιοι ἀπὸ ἐμένα, πιὸ σημαντικοί, πιὸ ἀξιόλογοι. Παρ’ ὅλα αὐτά, τίποτε δὲν ἀλλάζει. Τὸ φαινόμενο παραμένει καὶ ριζώνει στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ μας. Συχνὰ τέτοιες ἡμέρες δυσαρεστούμαστε ἐπειδὴ ἡ σύγχρονη ζωὴ μᾶς κάνει νὰ βιώνουμε ‘’Χριστούγεννα δίχως Χριστό’’. Θὰ συμπλήρωνα ἐπίσης, Χριστούγεννα δίχως Ἁη Βασίλη. 

Καλῶ ὅλους τοὺς λαϊκούς. Κατὰ τὴ διάρκεια αὐτῶν τῶν εἴκοσι μὲ τριάντα ἑορταστικῶν ἡμερῶν, νὰ ἐνημερώνουν σχετικὰ ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Νὰ μὴν ἀγοράζουν αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. 

Καλῶ τοὺς ἱερεῖς μας νὰ κάνουν εἰδικὰ κηρύγματα. Καλῶ τοὺς ἀναδόχους νὰ διδάσκουν τὰ πνευματικὰ τους παιδιά. Καλῶ ὅλους τοὺς γονεῖς νὰ πετάξουν αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἀπὸ τὰ σπίτια τους. Διότι ὁ Σάντα Κλάους δὲν εἶναι Ἅγιος Βασίλης. Δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὴν πίστη μας. Δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὴν Χριστοῦ Γέννα. Χρόνια πολλὰ καὶ καλὰ ἀδελφοὶ μου.