Η ύστατη πράξη αγάπης της Νάνσι Φίλις Χόρτον (1912-2016) για τους Ελληνες

Αγάπησε τόσο την Ελλάδα που θέλησε ακόμα και με τη διαθήκη της να εκφράσει την έγνοια για τη χώρα μας. Η Νάνσι Φίλις Χόρτον, η κόρη του σπουδαίου φιλέλληνα Τζορτζ Χόρτον, ο οποίος χρημάτισε γενικός πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής διασώζοντας χιλιάδες Ελληνες, «έφυγε» πριν από ένα χρόνο σε ηλικία 104 ετών. Ως ύστατη έμπρακτη απόδειξη της αγάπης της για τους Ελληνες, πραγματοποίησε μία δωρεά 1,25 εκατ. δολαρίων προς το φιλανθρωπικό ίδρυμα της AHEPA. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μεμονωμένη προσφορά που έχει γίνει έως τώρα σε μετρητά, στα 95 χρόνια της ιστορίας της οργάνωσης. Παράλληλα θεσμοθετήθηκε μια ετήσια χορηγία στο όνομα της Χόρτον σε υποστήριξη του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ στη Θεσσαλονίκη. Την ανακοίνωση της δωρεάς έκανε ο ύπατος πρόεδρος της ΑHEPA, Ανδρέας Ζαχαριάδης.

Γνώρισα τη Νάνσι Χόρτον το 2007 στο σπίτι της στη Βούλα. Οι βιβλιοθήκες ήταν κατάφορτες και το γραφείο της γεμάτο χειρόγραφα. Ποιήτρια και μεταφράστρια νεοελληνικής ποίησης στα αγγλικά, είχε διαυγέστατη σκέψη. Γεννημένη στη Σμύρνη το 1912 από μητέρα Ελληνίδα, θυμόταν τον πατέρα της να της διαβάζει Ομηρο από το πρωτότυπο καθώς και την Καινή Διαθήκη. «Είναι η γλώσσα που μιλάει ο Θεός», έλεγε συχνά στη θυγατέρα του. Ποιητής αναγνωρισμένος και από τον Ουόλτ Ουίτμαν, δημοσιογράφος, συγγραφέας και διπλωμάτης εκείνος, χρησιμοποίησε κάθε δυνατό τέχνασμα για να μπορέσει να γλιτώσει τη ζωή των Σμυρνιών που προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν την πόλη τις ημέρες της πυρκαγιάς και της σφαγής.

Κατάφερε να εκδώσει πιστοποιητικά σε Ελληνες πολίτες της Σμύρνης ότι δήθεν εργάζονταν για το αμερικανικό προξενείο. Ναύλωσε πλεούμενα με την προστασία της αμερικανικής σημαίας για να φυγαδεύσει πολλούς κυνηγημένους. Η συμπαράστασή του στους Ελληνες συνεχίστηκε και μετά τον όλεθρο. Πήγε στην Αθήνα, επιμελήθηκε την προσωρινή εγκατάσταση των προσφύγων, οργάνωσε ειδικό προξενικό γραφείο για τις υποθέσεις τους, ενώ κατάφερε να εξασφαλίσει κάποια χρήματα. Επέστρεψε στην Αμερική και έδωσε σειρά διαλέξεων με σκοπό τη συλλογή χρημάτων για την περίθαλψή τους. Εστειλε ειδική έκθεση στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το θέμα της Σμύρνης, η οποία είδε τη δημοσιότητα τη δεκαετία του ’60. Εγραψε το βιβλίο «Η μάστιγα της Ασίας» όπου αναφέρεται στα γεγονότα που έζησε ως μάρτυρας, καταγγέλλοντας την απάθεια των συμμάχων στον αφανισμό του χριστιανικού στοιχείου. Η στάση του είχε δυσμενή αντίκτυπο στη διπλωματική του καριέρα.

«Ανθρωπος γεννιέσαι, διπλωμάτης γίνεσαι, φιλέλληνας όμως είσαι, όπως είσαι και ποιητής», δήλωνε πάντα η Νάνσι για τον γονιό της. Ο μεγαλύτερος καημός της ήταν να μείνει ζωντανή η μνήμη της Σμύρνης αλλά και του ήρωα πατέρα της. Κάθε τόσο συναντούσε στην Ελλάδα κάποιον απόγονο Σμυρνιών που είχε να της διηγηθεί μια ιστορία για το πώς ο Χόρτον γλίτωσε τη ζωή στους δικούς του. Ως και μια αναισθησιολόγος στο νοσοκομείο όπου έκανε εγχείρηση στο σπασμένο της πόδι, έσπευσε να την ευχαριστήσει μόλις άκουσε το όνομά της. Με καθυστέρηση δεκαετιών, το 1997 ο Στέλιος Παπαθεμελής οργάνωσε πρωτοβουλία για να λάβει τιμητικά η Χόρτον την ελληνική υπηκοότητα, ενώ οι Μικρασιατικές Ενώσεις –ιδιαιτέρως η Ενωση Σμυρναίων που μόλις κυκλοφόρησε το ημερολόγιό της για το 2017– την τιμούσαν πάντα για τον αγώνα της να μην περάσει η Σμύρνη στη λησμονιά.

Πηγή: Μαργαρίτα Πουρνάρα - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ