Τὰ τελευταῖα λόγια τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου

«Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, μή μοῦ ἐπιλάθεσθε ὅταν ὑμνεῖτε τόν Κύριον, ἀλλά μνήσθητέ μου τοῦ πόθου καί τῆς ἀγάπης καί ἱκετεύσατε τόν Θεόν, ἵνα μέ ἀναπαύσῃ μετά τῶν δικαίων ὁ Κύριος».

Ὅταν θά διαβάζονται οἱ γραμμές αὐτές ἐγώ δέν θά εὑρίσκομαι πλέον εἰς αὐτήν τήν ζωήν. Ἡ ἐλπίς μου εἶναι ὅτι θά εὑρίσκομαι εἰς τό ἔλεος τοῦ Κυρίου.

Δέν ἔχω τίποτε ἄλλο βέβαιον παρά μόνον τήν ἐλπίδα εἰς τόν Κύριον. Δέν μοῦ ἀπομένει τίποτε ἄλλο παρά μόνον ἡ αἴτησις ὁ Κύριος νά δείξει ἐπιείκεια εἰς τήν κρίσιν Του καί νά μέ συγχωρέσει.

Ἠγάπησα τόν Σωτήρα μου μέ ὅσην δύναμιν εἶχε ἡ ψυχή μου. Ἐκεῖνος πού ἐτάζει καρδίας καί νεφρούς τό γνωρίζει. Πολλές φορές ὁ Σατανᾶς μέ ἔσπρωξε νά κάμω πράξεις καί σχέδια καί νά λάβω ἀποφάσεις πού φοβοῦμαι ὅτι ἐπίκραναν τόν Κύριόν μου, τόν πολυεύσπλαγχον, ὁ ὁποῖος πολλά τάλαντα μοῦ ἐνεπιστεύθη.

Τάχα ἐμιμήθην τόν τά πέντε τάλαντα λαβόντα; Τάχα ἠργάσθην διά τήν δόξαν Του ἤ μήπως ἐπεδίωξα τήν ἰδικήν μου δόξα καί προβολή;

Αὐτό δέν μπόρεσα νά ξεχωρίσω καί φεύγω ἀπό τόν κόσμον φοβούμενος ὅτι δέν ἑκατόρθωσα νά διακρίνω πάντοτε τήν διαφοράν.

Ἐργάσθηκα ἐπάνω εἰς τό καθῆκον μου μέ ὅσην δύναμιν εἶχα καί μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ πολλά ἑκατόρθωσα. Ὅμως ὅσες φορές ἐσημείωνα ἐπιτυχίες, ἠσθανόμην μεγάλην ψυχικήν ἱκανοποίησιν.

Τάχα οἱ κόποι μου νά εἶχον αὐτόν τόν σκοπόν; Καί νά ἐπραγματοποιήθη λοιπόν ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ Κύριός μου, δι΄ ὅσους ἱκανοποιοῦνται γιά μίαν καλήν πράξιν των, ὅτι ὡς ἐκ τούτου ἀπέχουσι τοῦ μισθοῦ αὐτῶν;

Τό μόνον πού μέ παρηγορεῖ καί μέ φωτίζει εἶναι ὅτι τό ἔλεος καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπείρως μεγαλυτέρα πάσης ἁμαρτίας, καί ἡ προσευχή εἶναι ἡ ὁδός τῆς σωτηρίας καί τῆς ἀληθοῦς χαρᾶς.

Γι΄ αὐτό καί σᾶς ἱκετεύω μέ ὅσην δύναμιν ἔχει πλέον ἡ φωνή μου, ἀδελφοί μου καί τέκνα μου, μή μέ λησμονῆτε εἰς τάς προσευχάς σας. Κάμετε καί δι΄ ἐμένα ἕνα Σταυρόν ἀπό τήν καρδιά σας. Ἀνάψατε ἕνα κεράκι γιά τήν ψυχή μου.

Εἰς τόν βίον μου, ἀφεύκτως πολλούς ἀδελφούς μου ἐπίκρανα, εἴτε δικαίως εἴτε ἀδίκως – ποίαν σημασίαν ἔχει ἡ διάκρισις αὐτή; Ἡ Διοίκησις καθίσταται εἰς ἐκεῖνον πού βαρύνεται μέ τήν εὐθύνην ἀσκήσεώς της, πολλάκις ὡς δῆγμα φοβερόν. Τέκνα μου, ἡ σφραγίδα τῆς Διοικήσεως ἔχει ἀγκάθια πολλά.

Γονατίζω ἐμπρός εἰς ὅσους ἠδίκησα – ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως – καί τούς ἱκετεύω νά μέ συγχωρήσουν ἀπό τά βάθη τῆς καρδίας των, διά νά εὕρῃ ἔλεος καί ἀνάπαυσιν ἡ ψυχή μου ἐνώπιον τοῦ Δικαίου Κριτοῦ.

Ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς μου συγχωρῶ ὅλους ὅσους τυχόν μέ ἠδίκησαν. Αὐτή εἶναι ἡ ζωή τῶν ἀνθρώπων – πόθοι, ὄνειρα καί ἐπιδιώξεις, προσπάθειαι καί τόσαι ἄλλαι φροντίδες διά τήν ἐπίγειον ζωήν, πού δέν μᾶς ἀφήνουν νά κατανοήσωμεν εἰς βάθος, ὅτι εἴμεθα περαστικοί διαβάτες εἰς τόν κόσμον τόν ἐπίγειον.

Καθώς εἶπεν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «ὄναρ ἐσμὲν οὐχ ἱστάμενον, φύσημά τι μή κρατούμενον, πτῆσις ὀρνέου παρερχομένου, ναῦς ἐπί θαλάττης ἴχνος οὐκ ἔχουσα».

Πρίν κλείσω τά μάτια μου, ὅσον ἔχω ἀκόμη πλήρεις τάς αἰσθήσεις μου, εἰς ὅλους ἀφήνω τήν εὐχή μου ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου.

Καί εἰς ἐκείνους πού ὡς Μητροπολίτης Δημητριάδος ἐποίμανα καί ἐδίδαξα ἐπί 24 ὁλόκληρα χρόνια, καί εἰς τό ἀγαπητό μου ποίμνιο τῶν Ἀθηνῶν πού ἐπί 10 ἔτη ἐποίμανα, καί πρός ὅλους τοὺς Ἕλληνας, ἐντός καί ἐκτός τῶν συνόρων της Ἑλλάδος.

Ἰδικός σας πατέρας ἤμουν τέκνα μου ἀγαπητά, καί μέ καθοδηγοῦσεν ἡ πίστις ὅτι ἔχω τήν εὐθύνην σας. Πρός σᾶς, λοιπόν, ἀπευθύνω τάς τελευταίας μου εὐχάς.

Τό γνωρίζετε ὅτι σᾶς ἔδωσα ὅλην μου τήν ἀγάπην. Ἐδίψησεν ἡ ψυχή μου τήν σωτηρίαν σας. Ἡ βαθυτάτη πίστις μου ὅτι προσεύχομαι εἰς Κύριον γιά σᾶς, ὑπῆρξεν ἡ μόνη πηγή ἀπό τήν ὁποία ἀντλοῦσα τάς δυνάμεις μου.

Ἤθελα μέ ὅσην δύναμιν εἶχε ἡ πτωχή μου ψυχή, νά γλυκάνω τούς πόνους σας, νά τονώσω τό φρόνημά σας, νά σᾶς πείσω, ὅτι μόνον ἄν βάλετε ρυθμιστήν τῶν παλμῶν τῆς καρδιᾶς σας τό ἅγιον τοῦ Θεοῦ θέλημα, μόνον τότε δέν θά σβήσῃ ἀπό τά χείλη σας τό χαμόγελο τῆς πραγματικῆς χαρᾶς, ὅσης εἶναι δυνατόν νά εὑρεθῇ εἰς αὐτόν τόν κόσμον.

Μήν ζητήσετε ἀλλοῦ τήν εὐτυχίαν σας, διότι ἄδικα θά κοπιάσετε, καί δέν θά τήν συναντήσετε. Μή λησμονῆτε ποτέ τά λόγια τοῦ Κυρίου: «Ζητῆτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ καί ταῦτα πάντα προστεθήσονται ὑμῖν».

Φωτίζετε πάντοτε τίς σκέψεις σας καί τόν δρόμον τῆς ζωῆς σας μέ τόν ἅγιον θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό θά θερμάνη καί τίς καρδιές σας γιά νά εἶναι πάντοτε γεμάτες μέ τήν ἀγάπη πρός τόν Θεόν καί τούς ἀδελφούς σας συνανθρώπους, ἀλλά θά σᾶς δίνη καί τήν γλυκυτάτην δύναμιν νά αἰσθάνεσθε τούς πόνους τῶν ἄλλων σάν ἰδικούς σας πόνους καί τήν χαράν των σάν ἰδικήν σας χαράν.

Μέ αὐτόν τόν τρόπον θά εὑρεθῆτε μέσα εἰς τό σχέδιον τῆς σωτηρίας. Τότε τά ὀνόματά σας θά γραφοῦν εἰς τά αἰώνια βιβλία τῶν οὐρανῶν. Ἔτσι μόνον καί ὅση χαρά, ἀληθινή χαρά, θά ἠμπορῆ νά ὑπάρχη εἰς τόν κόσμον αὐτόν, θά πλημμυρίζη τίς καρδιές σας.

Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς τό ἐβεβαίωσεν, ὅταν οἱ 70 μαθηταί Του ἐπέστρεψαν μετὰ χαρᾶς μεγάλης λέγοντες: «Κύριε καί τά δαιμόνια ὑποτάσσονται ὑμῖν ἐν τῷ ὀνόματί σου».

Καί ἐκεῖνος τούς ἐπληροφόρησεν μέ τά παρήγορα αὐτά λόγια του. «Ἐν τούτῳ μή χαίρετε, ὅτι τά δαιμόνια ὑποτάσσονται ὑμῖν, χαίρετε δέ, ὅτι τά ὀνόματα ὑμῶν ἐγράφη ἐν τοῖς Οὐρανοῖς».

Ποῖος λοιπόν ἠμπορεῖ νά ἀμφιβάλλη περί τούτου; Καί κάτι ἀκόμη περισσότερον. Εἰς ὅλους ἔδωκε τήν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων καί ἐπί πᾶσαν τήν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, χωρίς κανείς ἀπό αὐτούς νά ἠμπορέση νά φράξη τόν δρόμον των.

Σεῖς ξέρετε πόσους ἀνθρώπους ὁ Σατανᾶς εὑρίσκει καί χρησιμοποιεῖ ὡς ὄργανά του διά νά φράξουν τόν δρόμο τῆς Σωτηρίας ἐκείνων πού θέλουν νά σωθοῦν. Διαστρέφει τίς σκέψεις των, πορώνει τίς καρδίες των καί τυφλώνει τό φῶς των, ὥστε νά μή βλέπουν τό καλόν καί νά μεταχειρίζωνται καί τά ἄδικα καί τά πιό σκληρά ἀπάνθρωπα μέσα γιά νά σταθοῦν ἐμπόδιον εἰς τόν δρόμο τῆς Σωτηρίας.

Αὐτοί ὅλοι, ὅσον καί ἐάν ὁμοιάζουν μέ φίδια καί σκορπιούς, συντρίβονται μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός νά μήν ἀξιώση κανένα ἀπό Σᾶς, τέκνα μου ἀγαπητά, νά κανταντήση εἰς αὐτό τό σημεῖον.

Εἰς ὅλους σας εὔχομαι νά σᾶς σκεπάζη πάντοτε ἡ Θείας Χάρις.

Ἀγαπητά μου τέκνα καί ἀδελφοί μου, μήν ἀπομακρυνθῆτε ἀπό τόν δρόμον τοῦ Θεοῦ. Ἀγαπήσατε τόν Θεόν καί «μηδέν προτιμήσατε τῆς ἀγάπης Αὐτοῦ». Πλημμυρίσατε τίς καρδιές σας ἀπό Χριστόν καί Ἑλλάδα.

Τέκνα μου ἀγαπητά καί ἀδελφοί μου, μή βλέπετε ποτέ τήν Ἑλλάδα μέ ἀδιαφορίαν ἤ μέ στεναχωρίαν. Ὁ Κύριος εἶναι ὁ Πατέρας μας, καί μᾶς ἔδωσε τήν Ἑλλάδα ὡς τόν οἶκον μας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε παιδιά Του, καί οὐδείς εἶναι ὑπέρτερος τοῦ ἄλλου ἕνεκα τῆς πατρίδος αὐτοῦ.

Ἄς μάθουμε νά βλέπουμε ὡς δωρεά τοῦ Κυρίου ἕκαστος τήν πατρίδα, τήν παράδοσιν καί τήν γλῶσσαν του. Εἰδικῶς ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες ἐλάβαμε τήν κληρονομίαν νά εἴμεθα φορεῖς καί διδάσκαλοι πολιτισμοῦ μεγάλου, τιμωμένου ἀπό ὅλον τόν κόσμον.

Ἄς ζῶμεν λοιπόν κατά τρόπον πού δοξάζει τά ἱερά μας, τιμᾶ τούς προγόνους, διατηρεῖ τήν γλῶσσαν ὡς ἔκφρασιν πνεύματος καί ὄχι ἁπλῶς ὡς μέσου συννενοήσεως.

Ἄς ἔχουμε στήν καρδιά μας εὐγνωμοσύνην πρός ὅσους προσέφεραν στήν πατρίδα μας. Κυρίως ἐμεῖς, οἱ ἀκολουθοῦντες τόν Κύριον, ἄς ἔχωμεν πάντοτε κατά νοῦν ὅτι ὁ χριστιανός δέν ἁγιάζεται ἀπό τό περιβάλλον του ἀλλά τό ἁγιάζει.

Τέκνα μου, μήν κάμετε ποτέ κακόν εἰς τούς συνανθρώπους σας. Σκορπίσατε παντοῦ ἔργα ἀγάπης. Ὅποιος ἔχει ἀνάγκη ἀπό σᾶς καί ἠμπορεῖτε νά γλυκάνετε τόν πόνο του, μήν τό ἀρνηθῆτε.

Μήν ἐξετάζετε ἄν εἶναι συγγενής ἤ ξένος, γνωστός ἤ ἄγνωστος, ὁμοεθνής ἤ ἀλλοεθνής, ὁμόδοξος ἤ ἑτερόδοξος, ὁμόθρησκος ἤ ἀλλόθρησκος, φίλος ἤ ἐχθρός. Ὅποιος ἔχει ἀνάγκη ἀπό τήν ἀγάπην σας εἶναι ὁ πλησίον σας.

Μήν παραλείπετε τά θρησκευτικά σας καθήκοντα. Ὅσες φορές εὑρεθῆτε μολυσμένοι μέ τήν ἁμαρτίαν, ὁποιανδήποτε ἁμαρτίαν μικρὰν ἤ μεγάλην, ἀμέσως νά σπεύσετε νά ἐξαγνισθῆτε μέ τό μέγα μυστήριον τῆς Θείας καί Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως καί νά ἑνωθῆτε μέ τόν Θεόν διά τῆς μεταλήψεως τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων.

Κρατῆστε πάντοτε ἑτοίμην τήν ψυχήν σας, ὥστε ὁποιανδήποτε στιγμήν ὁ Κύριός μας σᾶς καλέσει νά εἴσαστε ἄξιοι τῆς οὐρανίου Βασιλείας.

Ἰδιαιτέρως ἀπευθύνομαι αὐτήν τήν στιγμήν πρός σᾶς, τούς προσφιλεῖς μου συνεργάτας, ἀπό τόν πρῶτο ἕως τόν τελευταῖο, ἀπό τόν παλαιότερο ἕως τόν νεότερο, ἀπό τόν μεγαλύτερο ἕως τόν μικρότερο.

Τέκνα μου ἀγαπημένα, κληρικοί καί λαϊκοί, δέν θά εἶμαι πλέον κοντά σας. Θά μένη ὅμως γιά πάντα μαζί σας ἡ ἀγάπη μου καί ἡ εὐχή μου. Μήν ἐγκαταλείψετε τό ἅγιον ἔργον τῆς διαφωτίσεως τοῦ λαοῦ, ἰδιαιτέρως ἐσεῖς ἀδελφοί μου Ἀρχιερεῖς, Ἱερεῖς καί Διάκονοι στήν Ἀθήνα, στό Βόλο ἀλλά καί σέ ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα.

Ὅταν θά πηγαίνετε στίς Ἐκκλησίες μας καί θά κηρύττετε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, θά δροσίζεται καί ἡ δική μου ψυχή στούς οὐρανούς. Μή μοῦ στερήσετε αὐτήν τήν δροσιά, Σταθῆτε πιστοί συνεργᾶται, γύρω εἰς τόν διάδοχόν μου Ἀρχιεπίσκοπον, ὅποιος κι ἄν εἶναι, καί δώσατέ του τόν ἄπειρον σεβασμόν καί τήν ἀγάπη σας καί τήν ἀφοσίωσήν σας.

Θά σᾶς ἀγαπήση ὅσον σᾶς ἠγάπησα καί ἐγώ καί θά στηρίξη μαζί σας τήν Ἐκκλησία μας, διά νά πραγματοποιήση τούς ἱερούς σκοπούς της.

Καί τώρα ἀγαπητά μου τέκνα καί φίλοι μου, «ἰδού κεῖμαι ἐν μέσῳ πάντων σιγηλός καί ἄφωνος. Τό στόμα ἤργησεν. Ἡ γλῶσσα πέπαυται καί τά χείλη κεκόλληνται, αἱ χεῖρες συνδέδενται καί οἱ πόδες συμπλέκονται, ἡ μορφή ἠλλοίωται, οἱ ὀφθαλμοί ἐσβέσθησαν καί οὐ κατανοοῦσι τούς θρηνοῦντας, ἡ ἀκοή οὐ παραδέχεται τῶν λυπουμένων τόν ὀλοφυρμόν, ἡ ρίς οὐκ ὀσφραίνεται τοῦ θυμιάματος τήν εὐωδίαν, ἡ δέ ἀληθινή ἀγάπη οὐδέποτε νεκροῦται, δι’ ὅ ἱκετεύω πάντας τούς γνωστούς καί προσφιλεῖς μου μνείαν ποιεῖσθαι μου ἐν ἡμέραις κρίσεως, ἵνα εὕρω ἔλεος ἐπί τοῦ βήματος ἐκείνου τοῦ φοβεροῦ.»

ΜΗ ΜΕ ΛΗΣΜΟΝΗΤΕ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΣΑΣ.»