Τα Χριστούγεννα που περνούν και… χάνονται! Από ημέρα πίστης έγινε καταναλωτική περίοδος!

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ 
Τα Χριστούγεννα είναι η σημαντικότερη εορταστική περίοδος στον Δυτικό κόσμο. Μέρες χαράς και ανθρωπιάς που αναβλύζουν ελπίδα στις καρδιές των ανθρώπων. Όλα γύρω φωτεινά. Λαμπιόνια και στολίδια στο κέντρο κάθε πόλης. 

Επίκεντρο το χριστουγεννιάτικο δέντρο και «μαγική γυάλα»… οι βιτρίνες των καταστημάτων. Εκεί προβάλλονται τα καταναλωτικά όνειρά μας. Εκεί που μικροί και μεγάλοι αποζητούν ένα δώρο, μια εικόνα, ή την ίδια τη γιορτινή ατμόσφαιρα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, κάτι φαίνεται να αλλάζει. Και μάλλον στο πλαίσιο μιας προσπάθειας ουδετεροποίησης των Χριστουγέννων. Μια υπερβολή της λεγόμενης…. «πολιτικής ορθότητας». 

Στις μέρες μας, οι θρησκευτικοί συμβολισμοί αποδυναμώνονται ή αφανίζονται και πολλές παραδόσεις ουδετεροποιούνται. Σε ευρωπαϊκές πόλεις, δεν είναι πια ο Santa Claus που χαρίζει δώρα στα παιδιά. Ή ο Άη Βασίλης που στριμώχνεται στις καμινάδες. Είναι ο (ακατονόμαστος) ασπρογένης καλόκαρδος παππούς, φορτωμένος με τα δώρα που στέλνουν χιλιάδες ΜΚΟ, σε κατηγοριοποιημένες ομάδες παιδιών. 

Κάποτε, ήταν κλασσικό θέμα στα δελτία Ειδήσεων οι περιπέτειες των ταχυδρομικών υπαλλήλων, που λάμβαναν χιλιάδες επιστολές από παιδάκια, που συγκεκριμενοποιούσαν τα επιθυμητά δώρα. Σήμερα, αρκετά παιδιά έχουν χάσει την παιδικότητά τους. Λένε ότι δεν υπάρχει Άη Βασίλης. Και τα μεγαλύτερα ότι πρόκειται για έναν άχρηστο μύθο. 

Έτσι, τα παιδιά (μας) σήμερα αντί να αδημονούν για τα δώρα του Αγίου, που άλλοτε επιβράβευε την καλή συμπεριφορά και τις σχολικές επιδόσεις, περνούν τη γιορτινή περίοδο είτε στον χρήσιμο μύθο του fortnite με εικονική συμμετοχή σε «βασιλική μάχη» πέριξ της Βηθλεέμ είτε, με μικρομέγαλη αντίληψη ανθρωπιστικού ρεαλισμού, καταγίνονται με παζάρια και εράνους για την υποστήριξη φιλανθρωπικών σωματείων. Χρήσιμο αυτό, αλλά μάλλον δουλειά και καθήκον των μεγάλων. 

Η ευχή για «Καλά Χριστούγεννα», που άλλοτε δέσποζε στις βιτρίνες και τις γιορτινές επιγραφές, έχει αντικατασταθεί από την έκφραση Seasons Greetings, Happy Holidays, Joyeuses ή Bonnes Fêtes. Καλές γιορτές, δηλαδή. Στα περισσότερα δέντρα δεν υπάρχει πια φάτνη, παρά μόνο φωτάκια και πακέτα δώρων. Έτσι, τα Χριστούγεννα δεν είναι μια συμβολική ημέρα της κάποιας πίστης, αλλά, πάνω απ’ όλα, μια καταναλωτική περίοδος. 

Οι βιτρίνες, σε όλο τον κόσμο, μοιάζουν με αλπικό τοπίο. Έλκηθρα με ταράνδους, και στολίδια, και αστέρια, και παιχνίδια, δημιουργούν μια παραμυθένια ατμόσφαιρα. Αλλά, οι πρωταγωνιστές στο παραμύθι δεν είναι οι φιγούρες των μάγων. Είναι μάλλον τα ανθρωποειδή του Star Trek και άλλες κινηματογραφικές επινοήσεις. Άλλωστε, ποιος θυμάται τι ακριβώς ήταν τα Χριστούγεννα; Και πότε; Και γιατί ήταν… πολλά; Κι αφού δεν τα πουλάει η Amazon, τι αξία μπορεί να έχουν; Χριστούγεννα… Θα πρέπει να προβληματιστούμε για την “ουδετεροποίηση” που προκαλείται από τη λεγόμενη “πολιτική ορθότητα” και την επιθετική παγκοσμιοποίηση. 

Πολιτικές κόντρες στο Βέλγιο, για την απώλεια των παραδόσεων 

Στη Βαλλονία, τη νότια γαλλόφωνη περιοχή του Βελγίου, το κοινοβούλιο απέρριψε, πριν λίγες ημέρες, πρόταση ψηφίσματος των Φιλελεύθερων (MR) για την προστασία μιας σειράς λαϊκών παραδοσιακών στοιχείων που ταυτοποιούν τα Χριστούγεννα, όπως ο Saint-Nicolas ή ο Père Fouettard (ο μαύρος βοηθός του). 

Η πλειοψηφία (Σοσιαλιστές και Χριστιανοδημοκράτες) χαρακτήρισαν την πρόταση «λαϊκιστική και υποκριτική». Αλλά κάποιοι το πήγαν παραπέρα. Ζήτησαν να καταγραφούν αυτές οι παραδόσεις ως άϋλη πολιτιστική κληρονομιά στην Unesco, θυμίζοντας πως η παγκοσμιοποίηση έχει ήδη εξαφανίσει το Πάσχα, καθώς για τις αγορές είναι οι «γιορτές της άνοιξης». 

Στις Βρυξέλλες, το εμπορικό χριστουγεννιάτικο χωριό, τα τελευταία χρόνια, συγκεντρώνει «χειμωνιάτικες χαρές» (Plaisirs d’Hivers) ή τα «θαύματα του χειμώνα» (Winter Wonders)! Και είναι ζήτημα αν μεταξύ των πωλούμενων ειδών υπάρχει κάτι που να συνδέεται αποκλειστικά με τις παραδόσεις της περιόδου. Τα στολισμένα σπιτάκια του χωριού πουλάνε οτιδήποτε. Από οπουδήποτε. Ακόμη και βουδιστικά αγαλματίδια! Αρκεί που οι πωλητές τα περιτυλίγουν με μια κόκκινη κορδέλα. Χρώμα φετίχ. Κάποτε μόνο για την κάπα του Αη Βασίλη. Σήμερα αξεσουάρ για τις… σέξι αγιοβασιλίτσες! 

Στη Βρύγη (Brugge), τη λεγόμενη Βενετία του Βορρά, στη Φλάνδρα, οι κάτοικοι αποδοκίμασαν το παράδειγμα των Βρυξελλών, και οι αρχές συζητούν να επαναφέρουν την ονομασία «χριστουγεννιάτικη αγορά» (kerstmarkt) αντί της σημερινής «χειμωνιάτικης αγοράς» (wintermarkt) ή «ετήσιας αγοράς» (jaarmarkten), μετά την αυστηρή κριτική που αντιμετώπισαν και την πολεμική που αναπτύχθηκε στο δημοτικό συμβούλιο. 

Αναμφισβήτητη καταναλωτική και οικογενειακή γιορτή 

Η προφανής εμπορική τάση να μην υπάρχουν επιγραφές απώθησης των ετερόθρησκων καταναλωτών, ακόμη και την περίοδο των Χριστουγέννων, προκαλεί ένα είδος διάθλασης στην ουσία και το μήνυμα της θρησκευτικής εορτής. Αλλά ο κόσμος αγαπάει τη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα. 

Στην προτεσταντική Ολλανδία, πολλοί πιστεύουν ότι τα γιορτινά φώτα αρκούν για να ενισχυθεί το μήνυμα της αγάπης. Και πως ένα καλοστολισμένο δέντρο δίνει επαρκώς έμφαση στο μήνυμα των ημερών, που δεν πρέπει να είναι άλλο από την αγάπη για τον πλησίον. 

Οι περισσότεροι, φαίνεται πως απολαμβάνουν τις άγιες ημέρες σαν μια οικογενειακή γιορτή. Και αδιαφορούν για κάθε θρησκειολογική ταύτιση. Η γενική εικόνα δείχνει πως ο θρησκευτικός αποχρωματισμός των Χριστουγέννων είναι σημείο των καιρών. Ίσως και προμήνυμα θρησκευτικής ουδετεροποίησης της Ευρώπης. 

Αμφιλεγόμενη επικυριαρχία της «πολιτικής ορθότητας» 

Αλλά, τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο μια μεγάλη γιορτή στο θρησκευτικό ημερολόγιο. Ακόμη και για όσους δεν ακολουθούν το εκκλησιαστικό τυπικό, είναι ένα ετήσιο ορόσημο ανάδυσης των ανθρωπιστικών αξιών της Ευρώπης, όπως: η αλληλεγγύη, η κοινωνική προσφορά και η αγάπη. 

Κατά την Ελένη Αρβελέρ η Ευρώπη είναι πέντε δέλτα: Δημοκρατία, Δικαιοσύνη, Δικαιώματα ανθρώπου, Δίκαιη διανομή των αγαθών, Διάλογος. “Με αυτές τις πέντε αρχές γίνεται αντιληπτό πως η Ευρώπη είναι ηθικό δίδαγμα”, λέει. Σύμφωνα με την κ. Αρβελέρ (ομιλία της στο Παγκόσμιο Φόρουμ των Δελφών, 2017), η οικονομική κρίση δημιούργησε την πρώτη πολιτιστική κρίση που γνωρίζει η Ευρώπη. “Αυτή η παρακμή δείχνει ότι οι βάρβαροι είναι ντόπιοι και είναι εντός των τειχών. Και είναι πρόβλημα και όχι μια κάποια λύση, όπως θα έλεγε ο Καβάφης”, λέει, σημειώνοντας ότι «η σημερινή παγκοσμιοποίηση είναι αυτή των αγορών, που κάνουν τους επιδέξιους να πουλήσουν άμμο έως και στη Σαχάρα». 

Η αποστροφή της δεν αναφέρεται ειδικώς στα Χριστούγεννα. Αλλά, η εξαφάνιση της ευχής «Merry Christmas», «Joyeux Noël», «Καλά Χριστούγεννα» από την πληθώρα των καρτών, από τις βιτρίνες των καταστημάτων, από το ευχολόγιο των διεθνών οργανισμών και από το αυθόρμητο λεξιλόγιό μας, δείχνει πως ο Δυτικός κόσμος «αστυνομεύει» πλέον και τη γλώσσα και την πίστη του. Αυτοφιμώνεται. Αδυνατεί να προστατεύσει, ή απομειώνει (έστω ακούσια), το νόημα των παραδόσεών του στο όνομα μιας (μήπως στρεβλής;) «πολιτικής ορθότητας», που προκαλεί ορατή παθητική ομογενοποίηση. Μερικοί το λένε και «θετική διάκριση» της παγκοσμιοποίησης, προς χάριν της γενίκευσης του εορταστικού καταναλωτισμού. 

Όσοι αντιλαμβάνονται αυτές τις γιορτινές ημέρες σαν ευκαιρία αναπαραγωγής των εθίμων και των παραδόσεων, αναγνωρίζουν ανυπόκριτα το μήνυμα της αγάπης και τον προσανατολισμό του αστέρα που κοσμεί τα – μάλλον γοτθικού συμβολισμού – χριστουγεννιάτικα δέντρα. 

Κι αν είμαστε ειλικρινείς με τη συνείδησή μας, αυτές τις ημέρες ευχόμαστε ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ. Αυτό γιορτάζουμε στην Ευρώπη. Αυτό γιορτάζει ο Δυτικός πολιτισμός, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές αντιλήψεις των “newcomers”. Δεν είναι της αγίας…«σακούλας». Ούτε του αγίου… «πακέτου». Ούτε καν του «χαρούμενου οτιδήποτε».-

Πηγή: Τα Χριστούγεννα που περνούν και… χάνονται! Από ημέρα πίστης έγινε καταναλωτική περίοδος! https://hellasjournal.com/2018/12/ta-christoygenna-poy-pernoyn-kai-chanontai-apo-imera-pistis-se-mia-katanalotiki-periodo/