Του Αρχιμ. Καλλινίκου Μαυρολέοντος
Μάσκες, τραγούδια, γέλια, χοροί, στολίδια, χρώματα, παιχνίδια μέ κορδέλες, χαρτοπόλεμος καί... ρόπαλα, ξεφαντώματα κι ἄλλα παρόμοια,ἀρχίζουν νά κυριαρχοῦν στή ζωή μας τίς μέρες αὐτές. Μά, ἀπόκριες φτάνουν, θά μοῦ πεῖτε. Τί ἄλλο νά κάνουμε; ᾿Ανοίγει τό Τριώδιο τήν ἐρχόμενη Κυριακή κι ὁ κόσμος θά γεμίσει σερπαντίνες καί χαρτοπόλεμο. Καί μάσκες, μάσκες πολλές! ᾿Αλήθεια, ξέρετε ἀπό ποῦ προέρχονται ὅλες αὐτές οἱ γιορτές; Ποιά εἶναι ἡ ἀρχή τους; Ποιές εἶναι οἱ ρίζες τους; Καί τί σχέση μπορεῖ νά ’χουν αὐτά μέ τούς Χριστιανούς; Προσέξετε, σᾶς παρακαλῶ, αὐτή τή σύντομη ἱστορική ἀναδρομή!
Τά πολύ παλιά χρόνια ζοῦσαν στόν τόπο μας οἱ πρόγονοί μας, οἱ “ἀρχαῖοι ῞Ελληνες”. Οἱ συνήθειές τους ἦταν λίγο πολύ ἴδιες μέ τίς δικές μας. Καλλιεργοῦσαν τή γῆ, πήγαιναν γιά κυνῆγι, ὕφαιναν τά ροῦχα τους, πίστευαν, ὅμως, στά εἴδωλα, στούς 12 ψευτοθεούς τοῦ ᾿Ολύμπου, ἔκτιζαν ναούς γι’ αὐτούς καί τούς ἑτοίμαζαν γιορτές γιά νά τούς εὐχαριστοῦν. ᾿Εκτός, ὅμως, ἀπό τούς 12 θεούς τοῦ ᾿Ολύμπου, ὑπῆρχαν καί μερικοί ἄλλοι, οἱ μικρότεροι θεοί, ὅπως τούς λέμε τώρα. ῞Ενας ἀπ’ αὐτούς ἦταν ὁ Διόνυσος, ὁ ὁποῖος προστάτευε τή γεωργία καί τ’ ἀμπέλια κι ἦταν ὁ θεός τοῦ κρασιοῦ καί τοῦ γλεντιοῦ.
Οἱ ἄνθρωποι πίστευαν τότε ὅτι ὁ Διόνυσος χάριζε στούς ἀνθρώπους τή βλάστηση καί τή γονιμότητα τῆς γῆς. ῞Οπως τώρα, ἔτσι καί τότε, ἡ βλάστηση τῆς γῆς, ἐρχόταν τήν ἄνοιξη. Καθώς λοιπόν ὁ Διόνυσος ἔφερνε τήν ἄνοιξη, οἱ ῞Ελληνες ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ἑτοίμαζαν γιορτές καί πανηγύρια γιά νά τόν ὑποδεχτοῦν, νά τόν εὐχαριστήσουν γιά τή βλάστηση καί νά τόν παρακαλέσουν νά καθίσει μέ τήν ἄνοιξη στή γῆ, ὅσο μπορεῖ περισσότερο.
Σ’ αὐτή τή γιορτή, πού τήν ἔλεγαν “᾿Ανθεστήρια” (ἀνθίζουν τά λουλούδια) διασκέδαζαν κι οἱ ἴδιοι πάρα πολύ, γιατί ἡ ἄνοιξη πάντα φέρνει χαρά. Πῶς διασκέδαζαν; ῎Ετρωγαν κάθε λογῆς φαγητά, ἔπιναν κρασί, χόρευαν ὅλη τήν ὥρα, φοροῦσαν μάσκες στά πρόσωπά τους, πείραζαν -πολύ ἄσχημα μερικές φορές- ὁ ἕνας τόν ἄλλο.
Τά “᾿Ανθεστήρια” μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου ἄρχισαν νά ξεχνιοῦνται. Δέ χάθηκαν ὅμως ὁλότελα. ῎Αν ταξιδέψουμε σέ μερικά νησιά καί χωριά τῆς πατρίδας μας (Θράκη, ῎Ηπειρο, Σκύρο...) θά δοῦμε ὅτι πολλοί ἄνθρωποι γιορτάζουν καί σήμερα ἀκόμη μέ τόν ἴδιο σχεδόν τρόπο, τά “᾿Ανθεστήρια”.
῞Ομως, γι’ αὐτή τήν ἀρχαία εἰδωλολατρική γιορτή ὑπάρχει κι ἄλλη ἄποψη. ῞Ενας πανάρχαιος ἑλληνικός μύθος μιλοῦσε γιά τήν Περσεφόνη, τήν κόρη τῆς Δήμητρας, τῆς θεᾶς τῆς γεωργίας, πού ζοῦσε τό μισό χρόνο στά βάθη τῆς γῆς, στόν ῞Αδη καί τόν ἄλλο μισό πάνω στή γῆ, ὅπως οἱ σπόροι, πού μένουν τό φθινόπωρο καί τό χειμώνα μές στό χῶμα, γιά νά βγάλουν λουλούδια καί καρπούς τήν ἄνοιξη καί τό καλοκαίρι.
Πίστευαν, λοιπόν, οἱ ἀρχαῖοι ῞Ελληνες, ὅτι στήν ἀρχή τῆς ἄνοιξης, τίς ἀρχές τοῦ Μάρτη, τότε πού γιορτάζουν τά ᾿Ανθεστήρια, ἡ Περσεφόνη ἀνέβαινε ἀπό τόν ῞Αδη στή γῆ. Μαζί της ἀνέβαιναν κι οἱ ψυχές τῶν νεκρῶν, ἀνανεωμένες κι αὐτές ἀπό τήν ἀναγέννηση τῆς φύσης, γιά νά μείνουν στή γῆ δυό μέρες, ἴσα-ἴσα γιά νά προλάβουν νά χαροῦν τήν ἄνοιξη. Γι’ αὐτό κι οἱ ζωντανοί μές στή χαρά καί στό γλέντι, δέν ξεχνοῦσαν νά ἑτοιμάσουν ἕνα φαγητό γι’ αὐτές, καμωμένο μέ κάθε λογῆς σπόρους, δημητριακά καί ὄσπρια, τήν “πανσπερμία”, ὅπως τήν ἔλεγαν.
Πολλοί μάλιστα ἤθελαν νά πειράξουν τούς φίλους τους, παριστάνοντας τίς ψυχές. Φοροῦσαν λοιπόν μάσκες καί περίεργα ροῦχα κι ἔτρεχαν ἀπό δῶ κι ἐκεῖ χοροπηδῶντας καί φωνάζοντας παράξενα. Κάπως ἔτσι ἴσως ξεκίνησε ἡ συνήθεια νά μασκαρεύονται οἱ ἄνθρωποι αὐτές τίς μέρες. Γιατί ἐνῶ ἔχουν περάσει τόσα χρόνια, πολλές σημερινές συνήθειες τῶν ῾Ελλήνων κρατοῦν ἀπό τήν ἀρχαία ῾Ελλάδα.
῾Η ὀνομασία ΑΠΟΚΡΙΕΣ ἔρχεται ἀπό τά βυζαντινά χρόνια καί λέγεται ἔτσι, γιατί τήν τελευταία Κυριακή αὐτῆς τῆς περιόδου ἀρχίζει ἡ ἀποχή ἀπό τό κρέας. Δηλαδή, τίς μέρες αὐτές ἀποχαιρετάμε τό κρέας, μιά καί σέ λίγο ἀρχίζει ἡ νηστεία τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Τήν ἴδια σημασία ἔχει καί ἡ ξένη ὀνομασία καρναβάλι πού βγῆκε ἀπό τή φράση «κάρνε βάλε» καί ἡ ὁποία σημαίνει κρέας ἔχε γειά. ῎Εχει γίνει ὅμως, μιά σπουδαία παρεξήγηση μέ τά ἔθιμα αὐτῶν τῶν ἡμερῶν καί νομίζω ὅτι εἴμαστε ὑποχρεωμένοι ν’ ἀσχοληθοῦμε μ’ αὐτό καί νά ποῦμε ὅλη τήν ἀλήθεια!
῾Η ᾿Ορθόδοξη Χριστιανική ᾿Εκκλησία μας εἶναι γνωστό ὅτι δέ συμφωνεῖ καθόλου μέ τή γιορτή αὐτή, πού ὅμως ἔχει καθιερωθεῖ ὡς ἔθιμο. Γιατί καμιά, ἀπολύτως καμιά σχέση μέ τή Χριστιανική μας πίστη δέν ἔχουν ὅλα τοῦτα τά μασκαριλίκια! Τ’ ἀντίθετο μάλιστα! ῾Η ᾿Εκκλησία μας τήν περίοδο αὐτή τοῦ Τριωδίου, θέλει νά μᾶς προετοιμάσει γιά τή μεγάλη περίοδο νηστείας, μετάνοιας καί προσευχῆς πού ἔρχεται σέ λίγο, τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
῾Η ᾿Εκκλησία μας θέλει ν’ ἀρχίσουμε σιγά - σιγά τήν προπόνηση στά πνευματικά ἀθλήματα. Γι’ αὐτό προβάλλει τίς δύο πρῶτες Κυριακές τρία πρόσωπα. Τήν πρώτη, τόν Τελώνη καί τό Φαρισαῖο καί τή δεύτερη, τόν ῎Ασωτο υἱό γιά νά παραδειγματιστοῦμε ἀπό τή ζωή τους. Γιά νά μήν εἴμαστε ψηλομύτες καί ὑπερήφανοι, σάν τό Φαρισαῖο, ἀλλά ταπεινοί καί μέ μικρή ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας. Γιά νά γνωρίσουμε ποιός εἶν’ ὁ δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ-Πατέρα! Τό δρόμο τῆς συγγνώμης καί τῆς μετάνοιας! Τήν τρίτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ἀκούγεται στίς ᾿Εκκλησίες μας τό Εὐαγγέλιο τῆς Μελλούσης Κρίσεως, τῆς πιό σημαντικῆς δηλαδή ὑπόθεσης καί στιγμῆς τῆς ζωῆς μας! Κι οἱ περισσότεροι χριστιανοί οὔτε κἄν ἐκκλησιάζονται ἐκείνη τήν ἡμέρα, ἀφοῦ ξενύχτησαν τό προηγούμενο Σαββατόβραδο σέ κάποιο ἀποκριάτικο γλέντι, μιᾶς καί εἰδικά ἐκεῖνο τό βράδυ διοργανώνονται τά περισσότερα γλέντια!
Τό ἀληθινό περιεχόμενο καί νόημα τοῦ Τριωδίου δέν ἀρέσει ἀσφαλῶς καθόλου στό μεγάλο ἐχθρό μας, τό διάβολο. Πού θέλει πολύ μακρυά ἀπ’ αὐτά νά μᾶς πάει, νά μπερδέψουμε τό δρόμο πού ὁδηγεῖ στό Χριστό καί στήν ᾿Εκκλησία μας. ᾿Εξάλλου, ἄς μήν ξεχᾶμε ὅτι αὐτός εἶναι ὁ ἀρχιμασκαράς! Πού γιά νά μᾶς ρίξει στά δίχτυα τῆς ἁμαρτίας καί νά λυπήσουμε τό Θεό, χίλιες-δυό μορφές καί μάσκες βάζει, γιά νά τά καταφέρει! Κι ὕστερα, ἀξίζει τόν κόπο νά ξοδεύουν τόσα λεφτά οἱ δῆμοι καί οἱ σύλλογοι, γιά τή διοργάνωση αὐτῶν τῶν ἐκδηλώσεων, πού τόσο πολύ ζημιώνουν, ὄχι μόνο οἰκονομικά, ἀλλά κυρίως ψυχικά καί πνευματικά τούς χριστιανούς μας;
Κι οἱ γονεῖς, πού παίρνουν στολές καί σπαθιά καί καπέλα κι ἕνα σωρό ἄλλα παρόμοια γιά νά διασκεδάζουν τά παιδιά τους -ἄς ποῦμε ὅτι διασκεδάζουν- μιά μέρα, μιά ὥρα; Κι ἀξίζει τόν κόπο, ἀκόμη καί πολλά σχολεῖα, πού δουλειά τους εἶναι νά λένε τήν ἀλήθεια στά παιδιά καί νά ξυπνᾶνε τό μυαλό τους, ἀξίζει τόν κόπο, νά σπαταλοῦν μιάν ὁλόκληρη μέρα, τήν τελευταία ἑβδομάδα τῆς ᾿Αποκριᾶς γιά τά μασκαριλίκια καί τά ξεφαντώματα; Τό ζήτημα εἶναι πολύ σοβαρό! ῎Εχει πάμπολλες προεκτάσεις.
Πόσο χαίρεται ὁ ἀρχιμασκαράς, ὁ διάβολος κι ὁ Θεός πόσο λυπᾶται, πού μπερδέψαμε τό θέλημά Του μ’ αὐτές τίς εἰδωλολατρικές συνήθειες. Στό χέρι μας εἶναι νά ζήσουμε σωστά κι ὄμορφα μέσα στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία μας! Νά μήν ἀκολουθήσουμε τούς συγγενεῖς ἤ τούς φίλους μας στά ἁμαρτωλά ξενύχτια, τά γλέντια καί τά μεθύσια, ἀλλά νά προσπαθήσουμε ν’ ἀξιοποιήσουμε καί νά ζήσουμε τίς ὄμορφες στιγμές καί τίς εὐκαιρίες πού δίνει σ’ ὅλους μας ἡ μάνα μας ἡ ᾿Εκκλησία! Γιατί μόνο ἐκείνη μπορεῖ νά γαληνέψει τήν καρδιά μας! Μόνο ἐκείνη μπορεῖ νά δώσει τό πραγματικό, τό ἀληθινό νόημα στή ζωή μας! Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια! Αὐτός εἶναι ὁ δύσκολος, μά ὄμορφος δρόμος, πού μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός μας νά ἀκολουθήσουμε! Θά τόν ἀκούσουμε;
* Από το βιβλίο «ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ"» του Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου Μαυρολέοντος - εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ».(τηλ.: 210 9310605).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου