Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος για τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο

 

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν κ. κ. Ἱερώ­νυμε,

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀλβανίας κ.κ. Ἀναστάσιε,

Σεβασμιώτατοι,

Ἀγαπητοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοί,

……………

Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε γιὰ τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιο νὰ μὴν παρουσιάσω πληροφορίες ἢ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου του, γιατὶ κάτι τέτοιο καὶ ἀδύνατο εἶναι καὶ τελικὰ φοβοῦμαι πὼς ὁ ὄγκος τῆς πληροφορίας καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἐπὶ μέρους καὶ συνολικῆς ἀξίας της θὰ χαθοῦν μπροστὰ στὴν ἀδυναμία μας νὰ τὰ συνθέσουμε καὶ νὰ τὰ ἀξιολογήσουμε. Ἀντ’ αὐτοῦ θεωρῶ ὅτι εἶναι πιὸ δίκαιο νὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ σκιαγραφήσουμε κάποια ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἱστορικὰ μονα­δικῆς σὲ τάλαντα, ἀρετὲς καὶ πληθωρισμὸ ἔργων προσωπι­κό­τητός του, δεδομένου μάλιστα ὅτι χωρὶς καμία ἐπιφύλαξη θὰ μπορούσαμε νὰ ἰσχυ­ριστοῦμε ὅτι τὸ σημαντικότερο ἔργο του στὸ Διορθόδοξο Κέντρο ἦταν ἡ κατάθεση τοῦ λιπάσματος τῶν πολλῶν χαρισμάτων του πάνω στὸν σπόρο τοῦ ὁράματός του, ὅπως αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὴν πυκνότητα καὶ τὸ εὖρος τῶν δράσεων, στὸ σύντομο διάστημα (1971-1973) ποὺ διετέλεσε διευθυντής του.

Ὁ Μακαριώτατος εἶναι οἰκουμενικὴ προσωπικότητα. Τοῦτο ὄχι γιατὶ εἶναι παγκοσμίως γνωστός, οὔτε ἐπειδὴ σπούδασε, ἐργάσθηκε, κινή­θηκε, ἔζησε σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἠπείρους, οὔτε πάλι γιατὶ γνώρισε πλῆθος θρη­σκει­ῶν καὶ πολιτισμῶν, οὔτε φυσικὰ ἐπειδὴ εἶναι κάτοχος πολλῶν καὶ παγκοσμίων διακρίσεων. Ἡ οἰκουμενική του ἀρχοντιὰ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἴδια τὴ φύση του, τὴ σκέψη, τὰ αἰσθήματα, τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώ­που του, τὶς φυσικὲς ἱκανό­τητες. Ὅταν ἡ σκέψη κάποιου δὲν χωράει στὰ στενὰ τῆς καθιερωμένης λογικῆς, ὅταν τὸ ξεχείλισμα τῆς ἀγάπης του δὲν περι­ορίζεται σὲ σκοπούς, στόχους καὶ προβλέψεις, ὅταν ἡ ταπείνωση τῆς εὐγέ­νειάς του δὲν προσ­μετρᾶται, τότε αὐτὸς δὲν ἀνήκει σὲ λίγους, δὲν ἔχει ὅρια∙ εἶναι οἰκου­μενικός.

Ἡ ἀνάγκη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀνα­στασίου γιὰ οἰκουμενικὴ ἔκφρα­ση καὶ διεύρυνση τῶν ὁρι­ζόντων του τοῦ ἔδωσε τὸ προσὸν τῆς πολυ­γλωσ­σίας καὶ τὴ δυνατότητα τῶν πολύπλευρων σπουδῶν. Ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν ἄνθρωπο κάθε φυλῆς, κάθε θρησκείας, κάθε χρώματος, κάθε γωνιᾶς τῆς γῆς, κάθε πολι­τισμοῦ, κάθε κοινωνικῆς στάθμης, καὶ ἡ βαθειὰ πίστη του ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρὼν καὶ τὸ κατ’ εἰκόνα Του ἐγγεγραμμένο σὲ κάθε ἄν­θρωπο τὸν ἔκανε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ περιοριστεῖ στὸ μικρό, στὸ κοντά, στοὺς ἡμε­τέ­ρους, στοὺς γνωστούς, νὰ φυλακιστεῖ στὸν προσωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἐγωισμό. Ἔσπασε τὸ δοχεῖο τῆς καταγωγῆς του ὡς περιο­ριστικῆς ταυτότητας, ξεκλείδωσε τὴν πόρτα τῆς παραδοσιακῆς πίστης του ὡς θρησκευ­τικοῦ ἰδεο­λογή­ματος, κατάργησε τὶς λέξεις ὅρια, σύνορα, φυ­λή, γλῶσσα. Διέφυγε ἀπὸ τὸ βαρυτικὸ πεδίο τῶν ἐγωισμῶν του καὶ ἀγκά­λιασε τὸν κόσμο ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τόσο πολὺς καὶ τόσο εὐρὺς πού, ἐνῶ πάντοτε περι­μέ­νεις ἔκπληξη ἀπὸ τὴν παρουσία καὶ τὴ δράση του, διαρκῶς αἰφνιδιάζεσαι.

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τὸν ἀδίκησε. Δὲν κατάφερε νὰ ξεπεράσει τὴ στενότητά της καὶ νὰ τὸν τιμήσει ἐμπι­στευο­μένη μία Μητρόπολή της. Δὲν τὸν ἔκρινε κατάλληλο γιὰ κάτι σχετικὰ συνηθι­σμένο. Εὐτυχῶς ποὺ ἔκανε τὸ λάθος! Ἰσως αὐτὸ νὰ ἦταν τελικὰ ἐντεταγμένο στὸ σχέ­διο τοῦ Θεοῦ. Ἡ σοφία Του προνόησε νὰ μὴν τὸν κάνει ἐπαρχιοῦχο κλείνοντας τον σὲ μία ἐπαρχία, περιορίζοντάς τον σὲ ἕναν τόπο, σφίγ­γοντάς τον στὸ λίγο καὶ στὸ μικρό. Δὲν τὸν ξόδεψε στὰ νειᾶτα του, ἀλλὰ τὸν βοήθησε νὰ κυοφορήσει τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ φθάσει σὲ ὥριμο τοκετό στὴ μέση ἡλικία του. Δὲν τὸν ὑποχρέωσε νὰ ἐκδαπανηθεῖ σὲ κάτι ποὺ καὶ ἄλλοι θὰ μποροῦσαν νὰ κάνουν, ἀλλὰ τὸν προ­όρισε νὰ πρωτοπορεῖ φυτεύοντας τὴν πίστη ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε, ὅπως ἔκα­νε στὴν Ἀφρι­­κή, ἢ ἀνα­σταίνοντας τὴν Ἐκκλησία ἐκεῖ ποὺ τὴν ἐξα­φάνισε ὁ διωγμός, ὅπως συνέβη στὴν Ἀλβανία, ἢ ὁμολογῶντας τὴν Ὀρθοδοξία ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε πρεσβευτής της, μὲ τρόπο ποὺ κανεὶς ἄλλος δὲν μποροῦσε νὰ τὸ κάνει, στὴν οἰκουμένη. Ἡ ζωή του ἔχει τὴν ἀποκλειστικὴ σφραγῖδα τοῦ μεγάλου, τοῦ μοναδικοῦ καὶ τοῦ θαύματος.

Ἡ ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση τοῦ ἔδωσε τίτλους καὶ θέσεις ποὺ ἡ ἴδια ἀγνοοῦσε τὴ δυναμική τους, ἴσως ἀντικρύζοντας μὲ ἀνασφάλεια τὴ δύ­ναμη τῆς φωνῆς του. Ξεκίνησε ὡς διευθυντὴς τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας καὶ στὴ συνέχεια τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀνα­στά­σιος ἀνέστησε μέσα σὲ ἐλάχιστο χρόνο τὴν ἔννοια τῆς ἀληθινῆς ἐκκλη­σιαστικῆς διακονίας καὶ τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας στὴν Ἑλλάδα, ὅπως δὲν κατάφεραν πολλοὶ μαζὶ μὲ πολυετεῖς ἀγῶνες.

Ἄνθρωπος τολμηρός, ὁραματιστής, ἀποφασιστικός, ἀποτελεσμα­τι­κός. Ταυτόχρονα συνετός, εὐγενής, ἀξιοπρεπής, δημιουργικός. Θεωρητι­κός καὶ πρακτι­κός, ἀκαδημαϊκὸς καὶ διοικητικός, σαφὴς στὴν πίστη του καὶ δεκτικὸς στὶς σχέσεις του. Οἰκουμενικός στὴν ὁμολογία του, ἀνοιχτὸς σὲ ἄλλους πολι­τισμούς, σὲ ξένες νοοτροπίες, σὲ ποικίλες θρησκεῖες, ὄχι σχετικοποιώντας τὴν πίστη του, ἀλλὰ ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὴ βίωσή της, μπόρεσε νὰ ταπεινωθεῖ στὴν ποικιλότητα ποὺ οἰκονομεῖ ὁ Θεός καὶ στὴ διαφορετικότητα ποὺ ἀνέχεται.

Ὁ οἰκουμενικὸς λόγος του δὲν εἶναι συγκρητιστικός· εἶναι ἱεραπο­στο­λι­κός, εἶναι λόγος μαρτυρίας. Ἡ τόλμη του στὸ ἀντίκρυσμα τῆς παγ­κό­σμιας πρόκλησης δὲν γεννᾶται ἀπὸ κενὸ πίστεως ποὺ πρέπει νὰ καλυ­φθεῖ, ἀλλὰ ἀπὸ πλήρωμα Ὀρθοδόξου βιώματος ποὺ πρέπει νὰ διαδοθεῖ, νὰ μοιρασθεῖ. Ἡ οἰκουμενικὴ ἀγάπη του δὲν προδίδει ἔλλειμα Ὀρθό­δοξης εὐαισθησίας, ἀλλὰ εἶναι ἀγά­πη ἐκκλησιαστικῆς εὐθύνης καὶ ὁμο­λογίας.

Τὸ ἔργο του δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τού­του. Δὲν ἑρμηνεύεται, δὲν δικαιολογεῖται. Ἁπλά, θαυμάζεται. Δὲν εἶναι δικό του, δὲν εἶναι κατ’ ἄνθρωπον. Εἶναι μόνον τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἄνθρωπος δὲν κρίνεται. Μόνον ἀναγνωρίζεται.

*Απόσπασμα ομιλίας του Σεβ. Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής σε εκδήλωση για το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος, 16.10.2009