π. Αθανάσιος Παραβάντσος: Οι ψυχές των άλλων

 

Ενσυναίσθηση σημαίνει την δυνατότητα ενός ανθρώπου να μπαίνει στην (ψυχική) θέση ενός συνανθρώπου του, προσπαθώντας με όλη την δύναμή του να κατανοήσει διανοητικά και βιωματικά πως είναι να ζει κανείς τις συγκεκριμένες καταστάσεις που αντιμετωπίζει ο συνάνθρωπος.

Έστω ότι συνομιλούμε στον ναό με κάποιον/α που είναι καρκινοπαθής ή πρόσφατα έχει πάρει διαζύγιο ή για κάποιο λόγο είναι πολύ αναστατωμένος/η. Ενσυναίσθηση είναι η συνειδητή προσπάθεια να ακούσουμε προσεκτικά τα επώδυνα συναισθήματα των ανθρώπων αυτών, αλλά κυρίως να θέσουμε με ωμή ειλικρίνεια στον εαυτό μας το ερώτημα: << πώς θα ένιωθα αν ήμουν καρκινοπαθής, αν πρόσφατα είχα χωρίσει ή αν ήμουν εξίσου αναστατωμένος με τα πρόσωπα αυτά;>>

Δεν θα θέσουμε το ερώτημα με ξερό εγκεφαλικό τρόπο, αλλά θα προσπαθήσουμε συγχρόνως να φανταστούμε με όλη την δύναμή μας τον εαυτό μας να αντιμετωπίζει τέτοιες καταστάσεις, ωσάν να τις ζούσαμε πραγματικά! Την προσπάθειά μας αυτή βοηθά η όλη ατμόσφαιρα θλίψης και άγχους που συνήθως ακολουθεί τούς δοκιμαζόμενους συνανθρώπους μας. Έτσι γευόμασε κάτι από την οδύνη τους, γεγονός που μας καθιστά ταπεινότερους και συνετότερους στην επικοινωνία μαζί τους.

Άλλο παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ότι ένας ενορίτης, για παράδειγμα, έφηβος, χαίρεται εξαιρετικά για κάποια επιτυχία του και έρχεται να μας την ανακοινώσει. Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι στην δική μας λογική η χαρά του αυτή φαίνεται υπερβολική ή αφελής. 

Ενσυναίσθηση εδώ σημαίνει να παραμερίσουμε την δική μας λογική και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τον ψυχικό κόσμο του άλλου. Γιατί η επιτυχία αυτή είναι τόσο σημαντική για εκείνον; Μήπως στο παρελθόν είχε γευθεί ποικίλες αποτυχίες ή είχε δεχθεί άλλα πλήγματα της ζωής του που του στέρησαν την χαρά, την υγιή αυτοπεποίθηση, τις θετικές προοπτικές; Έτσι θα δούμε το όλο ζήτημα από την οπτική γωνία του άλλου, επικοινωνώντας σαφώς καλύτερα με τον συνάνθρωπό μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οπωσδήποτε συμφωνούμε μαζί του. 

Στην περίπτωση της ενσυναίσθησης το ζητούμενο δεν είναι αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με τον άλλον, αλλά να κατανοήσουμε βαθιά τα βιώματά του και όσα προσπαθεί να μας πει. Αγωνιζόμαστε να δούμε τα όποια θέματα τον απασχολούν μέσα από την δική του ματιά. 

[....] Η ενσυναίσθηση δεν ταυτίζεται με την συμπάθεια ή την συμπόνια προς τον άλλον. Είναι μια εσωτερική στάση κοινωνίας με τον συνάνθρωπο, απαλλαγμένη κατά το δυνατόν από ρηχό συναισθηματισμό, διότι στοχεύει στο να προσεγγίσει τον άλλον σε βάθος. Αμέτρητοι δείχνουν να είναι οι συνάνθρωποί μας, άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, οι οποίοι επιθυμούν διακαώς να βρουν επιτέλους κάποιον που θα κατανοήσει και θα νιώσει την εσωτερική τους εμπειρία. Αυτό ζητούν και όχι την συμπόνια ή την συμπάθεια των άλλων!

Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο; Διότι όταν κάποιος κατανοεί σε βάθος την εμπειρία μας, αυτό έχει μεγάλες και ευεργετικές συνέπειες μέσα μας. Η κατανόηση αυτή ισοδυναμεί με ψυχική επικύρωση του βαθύτερου εαυτού μας: Απομακρύνει την οδυνηρή υπαρξιακή μοναξιά και την αυτό- αμφιβολία ( που μας βασανίζουν όταν οι άλλοι δεν μας κατανοούν) και μας κάνει να αισθανόμαστε πρόσωπα με έμφυτη αξία και μοναδικότητα. 

Οι ευεργετικές επιδράσεις της ενσυναίσθησης σταδιακά συντελούν στην επούλωση των τραυμάτων της ζωής, στην στερέωση και ενδυνάμωση του εσωτερικού μας κόσμου, στον εμπλουτισμό του με θετικά βιώματα γύρω από την αυθεντική επικοινωνία των προσώπων!

π. Αθανάσιος Παραβάντσος - Οι ψυχές των άλλων (αναζητώντας τον μεταμοντέρνο εαυτό) • εκδόσεις Αρμός