3/2/13

Η σύγχρονη Ελλάδα υπό το φως της Ιστορίας - περίληψη εισήγησης κ. Γ. Κουρκούτα

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

Μία από τις πιο σημαντικές σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας κατά τον 20ο αιώνα υπήρξαν αναμφισβήτητα οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913.Τότε ο Ελληνισμός της Μελούνας, όπως ονομαζόταν ,με την συμμαχία των 3 άλλων Βαλκανικών Χριστιανικών Βασιλείων (Σερβίας, Μαυροβουνίου και Βουλγαρίας, τουλάχιστον κατά την πρώτη φάση των Πολέμων), μέσα σε λίγους μήνες πραγματοποίησε έναν άθλο που κάλλιστα θα μπορούσε να ονομαστεί ως το δεύτερο 1821. Μέσα σε λίγους μήνες το Ελληνικό Κράτος διπλασιάστηκε εδαφικά και πληθυσμιακά.

Αυτό που συνέβη με την προπέρσινη επέτειο των 190 ετών από το 1821, που πέρασε στην αφάνεια λόγω της Οικονομικής Κρίσεως, ίσως, φοβάμαι, συμβεί και στην φετινή συμπλήρωση 100 ετών από την διεξαγωγή των Νικηφόρων Βαλκανικών Πολέμων. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε ότι τα έτη 2012-2013 συμπληρώνεται η επέτειος των 100 ετών από το 1912-1913, από το δεύτερο 1821, όπως ονομάστηκε, καθώς μέσα σε έναν μόλις χρόνο επιτυχών πολεμικών επιχειρήσεων διπλασιάστηκε η Ελλάς. Είναι ένα μεγάλο γεγονός που πιστεύω ότι δεν έχει προβληθεί δεόντως ως τέτοιας σημασίας, καθώς η συνεχής πολεμική εμπλοκή της Ελλάδος μετά από αυτό (με την συμμετοχή στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Εθνικό Διχασμό και την Μικρασιατική Εκστρατεία των ετών 1919-1922) σε συνδυασμό με την ατυχή έκβαση του Μικρασιατικού Πολέμου και την Τραγωδία του ξεριζώματος και της Προσφυγιάς των Ελλήνων της Ανατολής, οδήγησε στην υποβάθμιση της Νικηφόρας εκείνης πορείας.

Όμως στο Έθνος μας το ένα γεγονός είναι δημιουργός ενός άλλου, και το 1912 είναι παιδί του Μεγάλου 1821.

Οι δυνάμεις που επέτρεψαν στους Έλληνες να επιβιώσουν κατά την Τουρκοκρατία ήταν η πίστη στην Ορθοδοξία και τον Ελληνικό Πολιτισμό. Γι αυτό και αμέσως μετά την Άλωση του 1453 ξεκίνησαν οι επαναστάσεις κατά των Οθωμανών κατακτητών.

Το 1821 υπήρξε μία φυσική εξέλιξη ενός ανυπότακτου πνευματικά Λαού. Μόνο που η Γενεά του ΄21 υπήρξε αληθινά τυχερή με την Ιστορία.




Το 1453 έπεσε η Πόλις στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων. Με το όραμα του «πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα είναι» έζησαν και ανέπνευσαν τόσες Γενεές. Την συναίσθηση ότι ανήκαμε σε ένα πολιτισμένο Έθνος και δεν μας άξιζε η Σκλαβιά την καλλιέργησαν εντός και εκτός ελλαδικού χώρου μια χορεία μορφωμένων, Μοναχών, Διδασκάλων, Εμπόρων, που όταν δημιουργούσαν εμπορικές παροικίες σε όλη την Ευρώπη έφτιαχναν πρώτα Εκκλησιές Ορθόδοξες και Ελληνικά Σχολεία, διότι ήξεραν ότι μόνο έτσι θα διατηρηθεί ο Ελληνισμός. Τα μοναστήρια της Ρωμιοσύνης επίσης ήταν τα Σχολεία της Ελευθερίας.


Εκκλησία και Σχολεία έγιναν φορείς διατήρησης της Εθνικής Ταυτότητος. Τον Αγώνα προετοίμασε μετά το 1814 η Φιλική Εταιρεία. Η επανάσταση ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1821 στην Μολδοβλαχία και τον Μάρτιο στην κυρίως Ελλάδα. Μετά από μεγάλες Νίκες αλλά και απαράδεκτα λάθη, φτάσαμε με τα λάθη μας να μας …σώσει η Ναυμαχία του Ναυαρίνου τον Οκτώβριο του 1827.


Λόγω της διχόνοιας κινδύνευσε η Επανάσταση του 1821 και έτσι ήρθαν οι τρεις Προστάτιδες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία ) να μας επιβληθούν ως ελεγκτές της εσωτερικής και της εξωτερικής μας ζωής για έναν αιώνα τουλάχιστον.


Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν επί Καποδιστρίου και Όθωνος για ευρύτερα Ελληνικά σύνορα. Ο Αγώνας που ξεκίνησε το 1821 δεν είχε τελειώσει. Και αυτό το πιστοποιούσαν καλύτερα οι δεκάδες Εθνικοί Ευεργέτες από τα σκλαβωμένα μέρη του Ελληνισμού, την Βόρειο Ήπειρο, την Μακεδονία, τα Ιωάννινα, το Μέτσοβο, τις περιοχές των Βλάχων, τα υπόδουλα νησιά του Αιγαίου που λάμπρυναν με υπέροχα κτίρια και έργα την Πρωτεύουσα του νέου Βασιλείου, την Αθήνα.


Οι μεγάλες Νίκες στους Βαλκανικούς Πολέμους δεν προέκυψαν ξαφνικά. Είχε προετοιμάσει το έδαφος μία Ιδεολογική προσπάθεια εθνικής αφυπνίσεως και πνευματικής εγρηγόρσεως του Ελληνισμού με καθοριστικό τον ρόλο σε αυτήν την Μεγάλη Ιδέα. Βάσει αυτής ο Ελληνισμός καλούνταν να συνεχίσει τον αγώνα για απελευθέρωση του σκλάβου αδελφού και να ανασυστήσει ένα νέο ισχυρό και με μεγάλα σύνορα Κράτος. Αποτέλεσμα αυτής υπήρξαν τα πολλά επαναστατικά κινήματα σε όλες τις περιοχές που ήσαν υπόδουλες. Οι περισσότεροι πολιτικοί (ακόμη και ο ίδιος ο Βασιλεύς Όθων) και ο πνευματικός Κόσμος της χώρας, όπως ο άλλος Εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς ή ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και ο Κωνσταντίνος Καβάφης, αγκάλιασαν την Μεγάλη Ιδέα και την ενίσχυσαν ,παρά την αναμφισβήτητη τουρκική υπεροπλία και την αντίρρηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Ως το 1922 η Μεγάλη Ιδέα θα ενέπνεε Πολιτικούς, Πνευματικό Κόσμο και τις Ένοπλες Δυνάμεις που με το Αίμα τους θα την υπηρετούσαν ως την πτώση του Μικρασιατικού Μετώπου και την άνευ τουφεκιάς παράδοση της Ανατολικής Θράκης, το θέρος και το φθινόπωρο του 1922.


Οι πόλεμοι συνεχίστηκαν σε Κρήτη, Θεσσαλία, Ήπειρο από τη δεκαετία του 1850, ενώ ο Κριμαϊκός Πόλεμος ανέδειξε και το τέλος του ψευδούς Φιλελληνισμού των Ξένων. Μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο ξεσπά μία ακόμη Επανάσταση στην Κρήτη. Βοηθούν και ελλαδίτες Αξιωματικοί, κάτι που θα επαναληφθεί και σε άλλα Κινήματα του υπόδουλου Ελληνισμού, καθώς κοινός παρονομαστής ήταν η πίστη στην Μεγάλη Ιδέα. Το 1869 καταστέλλεται η Κρητική Επανάσταση, αλλά τα βέβαιο ήταν πως το Κρητικό ζήτημα θα ήταν ανοικτό ως την τελική δικαίωση τόσων θυσιών. Όμως στο διεθνές κλίμα της βαλκανικής εισέρχεται ένας νέος (και επικίνδυνος για τα Ελληνικά Δίκαια) παράγοντας : ο πανσλαβισμός (εμπνευστής του ο Ρώσος Διπλωμάτης Νικόλαος Ιγνατίεφ, που ήθελε την κάθοδο της Ρωσίας στην περιοχή, ένα πανάρχαιο και ίσως ζωντανό ως τα σήμερα σχέδιο των Ρώσων). Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι σε παρακμή και ο Ελληνισμός έχει την δύναμη να κερδίσει από την φθορά της,αλλά η Ρωσία επιδιώκει να κυριαρχήσει στην περιοχή με αιχμή του δόρατός της τους σλαβικούς ή τους σλαβόφωνους Λαούς και πληθυσμούς. Έτσι ενισχύεται η Βουλγαρική Δύναμη, ιδιαίτερα μετά την ρωσική νίκη του 1878, οπότε με την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3 Μαρτίου 1878 ) δημιουργείται η Μεγάλη Βουλγαρία που «εξαφανίζει » την Ανατολική Ρωμυλία (μία περιοχή με ακμάζοντα Ελληνισμό) και τη Μακεδονία. Ελληνικά στρατιωτικά τμήματα μπαίνουν σε Θεσσαλία και Άρτα, ενώ ξεσπά Επανάσταση σε Όλυμπο και Πιερία, για να εκμεταλλευτούμε την Οθωμανική αποδυνάμωση από την ήττα. Η Ελλάς ευρέθη ενώπιον ενός νέου Εφιάλτη για τα Δίκαια της. Όμως η παρέμβαση των άλλων Δυνάμεων, όπως της Αγγλίας και της Γερμανίας, άλλαξαν τα κακά αυτά δεδομένα. Γίνεται σχετικό Συνέδριο στο Βερολίνο και με την ομώνυμη Συνθήκη του 1881 κερδίζουμε το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας και την Άρτα. Είναι ένα μεγάλο κέρδος προς την κατεύθυνση της Μεγάλης Ιδέας, μετά την Ένωση των Επτανήσων το 1864 που συνόδευσε την άφιξη του νέου Βασιλέως Γεωργίου Α’.



Ο ατυχής Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 οδηγεί όμως στην ήττα και μας επιβάλλεται ένας Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος. Και όμως αν έλεγε κάποιος τότε πως σε μόλις 15 έτη μετά την ντροπιαστική ήττα του 1897 και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου θα διπλασιαζόταν το Ελληνικό Κράτος εδαφικά και πληθυσμιακά, θα τον θεωρούσαν από ρομαντικό ως τρελό. Και όμως ο τότε Ελληνισμός διέθετε δυνάμεις που τον κρατούσαν δυνατό κι γεμάτο ελπίδες. Από την πτώση είχε το σθένος και την πίστη να ανυψωθεί. Ας ανατρέξετε στα ποιήματα «Η φλογέρα του Βασιλιά» και «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου», για να αντιληφθείτε τι σήμαινε αληθινό εθνικό φρόνημα που ενέπνευσε τους τότε Έλληνες, μέσα από την γραφίδα του Κωστή Παλαμά.


Τον βουλγαρικό παράγοντα στην Βαλκανική περιοχή τον είχε μετατρέψει ,όπως είδαμε ,σε απειλή για τον υπόδουλο Ελληνισμό της Μακεδονίας και της Θράκης ο Πανσλαβισμός. Τώρα οι Βούλγαροι (εμπλέκοντας και τον θρησκευτικό παράγοντα μέσω της Βουλγαρικής Εξαρχίας ) διεκδικούσαν τα Ελληνικά Δίκαια και την απόκτηση εδαφών Ελληνικών μετά την διαφαινόμενη συρρίκνωση του Τουρκικού Παράγοντα .Η επιθυμία των Βουλγάρων να σφετεριστούν την Μακεδονία ,με την παρότρυνση του Πανσλαβισμού που υποκινούσε η Ρωσία ,οδήγησε στην ένοπλη σύγκρουση Ελλήνων και Βουλγάρων. Οι Έλληνες δεν έμειναν αδιάφοροι. Συγκρότησαν ένοπλα τμήματα με Έλληνες Αξιωματικούς και βοήθησαν τον Μακεδονικό Ελληνισμό στον διμέτωπο Αγώνα απέναντι σε Τούρκους και Βουλγάρους, για να επιβιώσει. Δίπλα σε κορυφαία ηρωικά αναστήματα όπως οι Παύλος Μελάς, Γεώργιος Τσόντος, Τέλος Άγρας, Μαζαράκης, Κότας και άλλοι βρίσκονταν μεγάλοι ιερωμένοι όπως ο Γερμανός Καστοριάς και ο Αιμιλιανός Γρεβενών, αλλά και ιερείς απλοί σαν τον Παπατσάμη, πολλοί από τους οποίους ήσαν επιλογές ενός αληθινού Πατριάρχη της Ρωμιοσύνης, του Ιωακείμ του Γ’. Αλλά και αληθινά Πατριώτες Διπλωμάτες όπως ο Λάμπρος Κορομηλάς και ο Ίων Δραγούμης.
 

Το 1908 τερματίστηκε ο Μακεδονικός Αγώνας,αλλά η σοβινιστική πολιτική των Νεότουρκων εναντίον των Χριστιανών της Αυτοκρατορίας άλλαξε τα δεδομένα . Κάτι έπρεπε να κάνουν από κοινού οι Χριστιανικοί Λαοί της Βαλκανικής για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο από τους διωγμούς. Αυτή η συνεννόηση θα γινόταν πράξη με τους βαλκανικούς Πόλεμους.


Και έρχονται οι βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913.Βλέπουμε πως παρότι μέσα σε τόσες αντιξοότητες πέρασε ο Ελληνισμός και άντεξε. Εκεί που φαίνονταν όλα χαμένα, κάποιες νέες καταστάσεις έφερναν ην ανατροπή των πάντων. Ποιος περίμενε ότι μόλις 15 χρόνια μετά την ντροπιαστική ήττα του 1897 και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου ,θα ερχόταν η Γενιά των Βαλκανικών Πολέμων να αλλάξει τα πάντα. Και έτσι τον Οκτώβριο του 1912 τα τέσσερα χριστιανικά βασίλεια της Ελλάδος, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου ενώθηκαν εναντίον του κοινού εχθρού της Ιστορίας τους και της Ορθοδόξου Πίστεως, των Οθωμανών. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα οι Ελληνικές ένοπλες Δυνάμεις με επικεφαλής τον Διάδοχο Κωνσταντίνο και την συνετή και διπλωματική στήριξη του Βασιλέως Γεωργίου και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου πέτυχαν πολλά. Απελευθερώθηκε η Πρωτεύουσα της Μακεδονίας ,η Θεσσαλονίκη που ήταν σκλάβα από το 1430.


Την ίδια εποχή ο Ελληνικός Στόλος με ναυαρχίδα το θωρηκτό «Αβέρωφ» και την σοφή καθοδήγηση του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη απελευθερώνει τα Νησιά του Βορείου Αιγαίου, Λέσβο, Χίο, Λήμνο, Ίμβρο και τα άλλα και τα επανέφερε στην Μητέρα Ελλάδα ,μετατρέποντας το Αιγαίο σε Ελληνική Θάλασσα ,μέσα σε ατμόσφαιρα ενθουσιασμού.


Το θωρηκτό «Αβέρωφ» υπήρξε Δωρεά του Εθνικού ευεργέτου Γεωργίου Αβέρωφ από το Μέτσοβο και μας υπενθυμίζει την προσφορά των Μεγάλων Ελλήνων ευεργετών στο έθνος μας, ακόμη και αυτών που ήταν από υπόδουλα μέρη του Μείζονος Ελληνισμού, όπως οι Μετσοβίτες Τοσίτσας, Στουρνάρης και Αβέρωφ, οι Βορειοηπειρώτες Σίνας, Αρσάκης και Ζάππας ή οι Γιαννιώτες Ζωσιμάδες, Σταύρου, Ριζάρηδες και Καπλάνης. Αποτελεί μια θλιβερή σύγκριση με το μίζερο παρόν που βιώνουμε, κατά το οποίο οι πλούσιοι κρατικοδίαιτοι βαφτίζονται ευεργέτες με ψεύτικες δωρεές και με χρήματα στο Εξωτερικό.


Μετά τις νίκες σε Αιγαίο και Μακεδονικό μέτωπο έρχεται η σειρά της Ηπείρου. Από την 8η Μεραρχία απελευθερώνεται η Πρέβεζα και τον Ιανουάριο του 1913 το Επιτελείο και ο όγκος του Στρατού μας συγκεντρώνεται προ των Ιωαννίνων.


Την ίδια εποχή ο Βασιλεύς Γεώργιος μεταφέρει τα Ανάκτορα στην Θεσσαλονίκη ,για να υπογραμμίσει την Ελληνικότητα της πόλεως. Εκεί θα δολοφονηθεί στις 5 Μαρτίου 1913 σφραγίζοντας με το αίμα του τα χώματα της Μακεδονίας. Λίγες ημέρες πριν, στις 21 Φεβρουαρίου, ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται θριαμβευτικά στην Πόλη των Ιωαννίνων την οποία απελευθερώνει μετά από Σκλαβιά πέντε αιώνων.


Παράλληλα απελευθερώνονται τα χωριά και οι πόλεις της Βορείου Ηπείρου, η Κορυτσά, οι Άγιοι Σαράντα, το Δέλβινο, το Αργυρόκαστρο, η Χειμάρρα. Όμως αυτά τα ελληνικά εδάφη θα θυσιαστούν στον βωμό σκοπιμοτήτων, στο παιχνίδι αυτών που ήθελαν ένα μεγάλο Αλβανικό Κράτος για να υπηρετεί τα συμφέροντα τους (κυρίως η Ιταλία και η Αυστροουγγαρία). Έτσι τον Δεκέμβριο του 1913 με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας κόπηκε η Ήπειρος στα δύο και το βόρειο τμήμα της δόθηκε στην Αλβανία. Έκτοτε γεννάται το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα που παραμένει ένα εκκρεμές Εθνικό μας Θέμα ως σήμερα.


Τα υπόλοιπα μέρη της Ελληνικής Νίκης στους Βαλκανικούς Πολέμους κατοχυρώθηκαν με τις Συνθήκες του Λονδίνου και του Βουκουρεστίου, αφού είχε προηγηθεί κι ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος εναντίον της Βουλγαρίας. Οι Βούλγαροι δεν έπαψαν να διεκδικούν την Μακεδονία και την Θράκη μας ,αλλά τους αντιμετώπισε ο Στρατός μας στις φονικότατες και νικηφόρες Μάχες Κιλκίς – Λαχανά το θέρος του 1913. Με την απελευθέρωση της Μακεδονίας ,της Νοτίου Ηπείρου, των Νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης, με την μεγάλη επιτυχία των Βαλκανικών Πολέμων η Ελλάς διπλασιάζεται σε έκταση και πληθυσμό. Το Ελληνικό Έθνος ξαναζούσε ένα δεύτερο 1821. Σε κάθε Ηρώον των χωριών μας υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων στους βαλκανικούς Πολέμους, για να θυμίζει στους νεωτέρους την θυσία των προγόνων τους, των παππούδων τους. Το κλίμα της εποχής εκίνης μπορούν να μας φέρουν πιο κοντάσ τα κείμενα των τότε Ελλήνων.


Φέτος έχουμε την επέτειο των 100 ετών από τους βαλκανικούς Πολέμους. Θα περάσει στην αφάνεια και αυτή η Επέτειος; Το φοβόμαστε, γι΄ αυτό και αναρωτιόμαστε. Θα φτάσουμε στο σημείο να ευγνωμονούμε τους Ξένους που με αφορμή το οικονομικό μας αδιέξοδο μας χλευάζουν μας κάνουν να θυμόμαστε τις αμέτρητες θυσίες του Λαού μας για την Ελευθερία, όπως έγινε και στα χρόνια της Κατοχής;


Εμείς θα ζούμε στην μακαριότητα της Ιστορική αδιαφορίας για να μας εμπαίζουν παραχαράκτες της Ιστορίας όπως οι Σκοπιανοί ή εισβολείς στην περιοχή μας όπως οι εξ Ανατολών γείτονές μας;

Έχουμε ως δυνάμεις που θα ζωντανέψουν τον Λαό μας την Πίστη στον Θεό και την Αγάπη στην Πατρίδα. Αν τα καλλιεργήσουμε, μπορούμε να επιτύχουμε ακόμη και σήμερα ανάλογους θριάμβους .
 


ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΙΟΝ. ΚΟΥΡΚΟΥΤΑΣ

Καθηγητής Φιλόλογος

Δεν υπάρχουν σχόλια: