Μεταξύ ουρανού και γης

Όρθια, στητή, δεσπόζουσα, υπερχρονική και υπεριστορική παρουσία, μεσίτρια μεταξύ Χριστού και ανθρώπων, μεταξύ ουρανού και γης.

Έτσι ιστορεί ο βυζαντινός αγιογράφος τη Θεοτόκο στο γεγονός της Αναλήψεως, κι ας μην υπάρχει αγιογραφική μαρτυρία για την παρουσία της μεταξύ των μαθητών του Κυρίου.

Η συνείδηση της Εκκλησίας τη θέλει εκεί στο επισφράγισμα του λυτρωτικού έργου του Υιού της, στο πλήρωμα της θείας οικονομίας, στην ένωση γης και ουρανού, στην υπερύψωση της σαρκός που περιεβλήθη διά της Θεοτόκου ο Χριστός και στη συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Πατέρα Του.

Άξονας στην όλη σύνθεση της Αναλήψεως η Παναγία τοποθετείται ακριβώς κάτω από τη «δόξα» του Υιού της δεόμενη ισχυρώς, αλλά ήρεμη και ατάραχη μεταξύ των Αποστόλων, εκφράζοντας το αμετακίνητο της Εκκλησίας, γιατί αυτή αποτελεί την προσωποποίηση της Εκκλησίας, μεσολαβεί και ικετεύει για τη σωτηρία του πληρώματός της. «Η εκκλησιαστική σημασία της υπογραμμίζεται από την λεπτή κατακόρυφη στάση της  προς τα επάνω και από τα χέρια της τοποθετημένα σαν προσφορά και ικεσία για τον κόσμο.» Γι’ αυτό, όταν η Ανάληψη μετατίθεται από τον κεντρικό τρούλο των Ι. Ναών, αντικαθίσταται από τον Παντοκράτορα και ιστορείται στην καμάρα προ του ιερού βήματος και παραλείπεται από έλλειψη χώρου η Θεοτόκος στη σύνθεση, έχει πάρει ήδη την θέση της στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος ως Πλατυτέρα, δορυφορούμενη από τους δύο «ἐν αἰσθήσεσι λευκαῖς» αγγέλους, που φανερώθηκαν κατά την Ανάληψη, επειδή αυτή είναι η «Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν», αυτή ενώνει τα επί γης με τα επουράνια. Εκεί δε «ζωγραφουμένη μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ συμβολίζει τήν Ἐκκλησίαν μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐν τῷ μέσῳ αὐτῆς».

Στην Ανάληψη του Κυρίου, τη στιγμή που στα μάτια των μαθητών αποκαλύπτεται η θεία φύση του Διδασκάλου τους, η Θεοτόκος υπογραμμίζει την ανθρώπινη φύση Του, την επί γης παρουσία Του και την αιώνια μαρτυρία της αποκαλύψεως του λόγου Του διά της Εκκλησίας. Αφού η Θεοτόκος είναι η «ἀδιάψευστη μαρτυρία τῆς θείας ἐνσαρκώσεως καί τῆς αἰωνίου παρουσίας τοῦ Θεοῦ ἐπί τῆς γῆς».

Άλλη μια φορά η παράδοση στη λειτουργική τέχνη, όπως λένε, ενώνει δύο πραγματικότητες, το ιστορικό γεγονός και την «αποκάλυψη που ξεπερνά τα σύνορα του καιρού». Γιατί η Θεοτόκος γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στην Ανάληψη και στην Δευτέρα παρουσία του Υιού της και βεβαιώνει για τη δική μας ανύψωση στη δόξα της κεφαλής της Εκκλησίας, στη δόξα του Χριστού. Γι’ αυτό ελκύει η Θεοτόκος τόσο τα μάτια και την καρδιά μας από τη Σάρκωση του Κυρίου έως την Ανάληψη και έως τη δική της Μετάσταση, αλλά και κάθε μέρα και ώρα συγκεντρώνει της παρακλήσεις και τις ελπίδες μας.

Μεταξύ ουρανού και γης η Θεοτόκος, η Μητέρα κάθε χαράς και ευλογίας όλης της κτίσεως, των ανθρώπων και των αγγέλων, η μόνη παρρησία και μεσίτρια ουρανού και γης του μόνου Μεσίτου Θεού και ανθρώπων, του Χριστού.
Βοηθήματα
Άγ. Ι. Δαμασκηνός, Η Θεοτόκος
Π. Ευδοκίμωφ, Η τέχνη της εικόνας, θεολογία της ωραιότητος
Ν. Γκιολές, Η Ανάληψις του Χριστού βάσει των μνημείων της α’ χιλιετηρίδος
Χ. Γ. Γκότση, Ο μυστικός κόσμος των βυζαντινών εικόνων
Λ. Ουσπένσκη, Η εικόνα